Tea, anyone?

Alle vooroordelen over Pakistan, voornamelijk gegenereerd door diverse veelal Westerse media, kunnen regelrecht de prullenmand in. Het is moeilijk objectief te blijven wanneer je overvallen wordt door zo’n welkome sfeer, maar het Pakistan dat ik gezien heb, ondervonden eigenlijk, is prachtig. Uiteraard zijn er de welbekende problemen, en ongetwijfeld zijn diverse sociale problemen onzichtbaar voor een buitenstaander, maar de gastvrijheid en vrijgevigheid heb ik op zo’n grote schaal zelden of nooit meegemaakt.

Ik had verwacht dat de vriendelijkheid van de mensen in het noorden een uitzondering was, op dit moment lijkt dat pas het begin geweest van een reeks ontmoetingen waarin de lokalen alles willen doen om een buitenlandse gast te helpen. Mensen benaderen je op straat, schudden soms je hand, zwaaien af en toe of glimlachen. In de afgelopen week heb ik meer thee gedronken dan in 6 maanden China, melkthee weliswaar, en van betalen is absoluut geen sprake. In zowel Islamabad als de plaats waar ik nu ben, Lahore, liep ik soms een restaurant binnen en werd de rekening genereus betaald door de man die tegenover me zat, of anders wel de restauranteigenaar. Gisteren reed een jongen me een halve dag door de stad op zijn motor, en aan het eind van de dag stond hij er ook op voor het avondeten te betalen, wat vergeleken met het gemiddeld salaris in Pakistan een klein vermogen kostte. Vandaag ging ik per bus naar de grensplaats met India (erg gaaf), op de heenweg hoefde ik geen buskaartje te kopen, terug kreeg ik een lift van een jongen die van plan was naar Engeland te emigreren, hij woonde al zes jaar in Birmingham. Fruitdranken en vers fruit krijg ik dagelijks aangereikt door de plaatselijke specialist, en soms lijkt het erop dat je als buitenlander hier een ‘celebrity status’ hebt, overal willen mensen, vooral jongelui, met je op de foto (China is er niets bij).

Natuurlijk verlies ik de realiteit niet uit het oog. Mensen leven, hier weliswaar minder dan in andere plaatsen, in een sfeer van relatieve dreiging. ‘Security’ is zichtbaar onderdeel van het dagelijks leven. In Islamabad zijn veel grotere huizen omgeven door muren met prikkeldraad en bewakers voor de deur. Politie is overal zichtbaar, bij aankomst in Lahore stond er op iedere paar honderd meter een agent met grof geschut het verkeer in de gaten te houden. Alle passagiers van de intercitybus werden op camera gezet, op diverse plaatsen zijn wegblokkades opgeworpen, onder andere gisteren bij het Holiday Inn waar ik een kijkje wilde nemen, en andere grote hotels, banken, overheidsgebouwen. Tascontroles zijn een dagelijkse routine geworden, en op veel kruispunten, voornamelijk in Islamabad, staan wachttorens waarin politieagenten en militairen achter grote geweren hun diensten draaien. Toch kan ik niet zeggen dat ik me onveilig voel, ik loop hier in Lahore, en eerder in Islamabad, vrij rond, stap ongestoord in bussen en rickshaws, achterop motoren, en krijg ook niet de indruk dat mensen zich veel zorgen maken over eventuele veiligheidsproblemen. Het valt uiteraard niet te ontkennen dat de problemen wel bestaan, gestoeld op politieke en economische gronden, die vaak hun weerslag vinden in sociale problemen. Onderliggende rivaliteit tussen bepaalde bevolkingsgroepen, voornamelijk aanhangers van bepaalde politieke partijen, zorgt voor veel onrust in sommige plaatsen, Karachi in het bijzonder. En dan heb ik het nog niet eens over het religieuze aspect, dat zich voornamelijk in de grensstreek met Afghanistan ontvouwt, maar dat behoeft geen verdere uitleg lijkt me.

Vliegen uit Skardu bleek achteraf een geweldige keus te zijn geweest. Dagelijks vertrok er één vlucht naar Islamabad, en voor de rest wordt het vliegveld van Skardu vooral gebruikt voor militaire doeleinden (er schijnen F16s te landen). Inchecken ging enigszins chaotisch maar ik kreeg gelukkig een stoel aan het raam (dat was één van de redenen om te vliegen) en het weer was fantastisch, de perfecte ingrediënten voor een geweldige vlucht. Na het opstijgen, bleef het toestel van Pakistan International Airlines klimmen maar leek amper hoger dan de bergen te komen, een erg gaaf gezicht.

Aankomst in Islamabad was apart, en voorlopig ook uitzonderlijk voor Pakistan, in de negatieve zin van het woord. Eigenlijk was het op sommige momenten komisch. Zoals gebruikelijk is het niet onverstandig op je hoede te zijn wanneer je in een taxi springt op een luchthaven, groot of klein, waar dan ook in de wereld. Mensen die je benaderen voor een ‘cheap taxi’ kun je in veel gevallen beter vermijden. Ik negeerde daarom een paar mensen die direct op me af kwamen stormen en liep rustig naar vier politieagenten, die me in de richting stuurden van één van dezelfde taxichauffeurs. Dat zit wel snor, zou je zeggen. Naarmate de taxirit vorderde, en de man het ene na het andere fabelachtige (letterlijk) verhaal opratelde, begon het eindelijk te dagen dat dit iemand was die uit was op een commissie van een duur hotel. Hij bracht me weliswaar keurig naar het juiste gebied, maar niet naar het guesthouse waarvan ik hem een kaartje had gegeven (de eigenaar ervan had ik ontmoet in de bus van China naar Pakistan). Hierna volgde de welbekende wisseltruc toen hij me een ander kaartje terug wilde geven, maar het mooiste schouwspel volgde. De hoteleigenaar deed zich voor als de broer van Ali, de jongen die ik kende, en moest helaas mededelen dat Ali voor twee dagen ‘out of town’ was. Toen ik hem vroeg zijn broer te bellen, kwam hij vijf minuten later met een telefoon aanzetten, waar aan de andere kant een nerveuze, onbekende stem te horen was, Ali was zijn naam. Toen ik hem vroeg waar we elkaar ontmoet hadden antwoordde hij Karachi, de plaats waar ik overmorgen heenga en nog nooit eerder in mijn leven geweest ben. Het spel eindigde toen ik Ali zelf opbelde, hij me 5 minuten later op kwam halen, en ik de taxichauffeur de eerder afgesproken prijs overhandigde. Mooiere entertainment kan ik eerlijk gezegd niet bedenken.

Islamabad was vrij apart, vooral het contrast tussen de nieuwe stad (die compleet gepland is), en het oude gedeelte (dat Rawilpindi heet, en India achtige chaos herbergt). De twee gebieden zijn officieel onderdeel van dezelfde stad maar zijn nog niet aan elkaar gegroeid, het is ongeveer 15 kilometer over een grote snelweg. Islamabad is opgedeeld in grote rasters en ieder cluster bestaat uit overheidsgebouwen (veel ambassades), residential areas, of wijken met commerciële doeleinden, banken, winkelcentra, enz. De grote Shah Faisal moskee representeert waarschijnlijk het nieuwe Islamabad. Fel wit, moderne architectuur, in een rustige omgeving, dit alles geschonken door een Saoedische koning, zo’n vijftien jaar geleden. Rawilpindi daarentegen is een wirwar van nauwe straatjes, verkeersopstoppingen, mensen en grote bazaars, misschien meer wat je zou verwachten wanneer de naam Islamabad valt.

Eerlijk gezegd dacht ik in een vergelijkbare stad aan te komen toen ik naar Lahore vertrok, maar niets bleek minder waar. Lahore is groter, er wonen meer dan acht miljoen mensen en in tegenstelling tot veel Chinese steden is dat hier te merken. Het verkeer is op sommige momenten en plaatsen overweldigend, vooral in de smallere straten in en rondom de oudere stad. Tegelijkertijd zijn er ook vierbaanswegen te vinden en grote lanen waaraan oude, koloniale gebouwen gelegen zijn. Contrast dus, iets dat in Pakistan een stuk overweldigender is dan in China, maar dat zijn eigenlijk twee landen die je niet met elkaar kunt vergelijken. Ik heb hier allerlei toeristische attracties bezocht maar ook gewoon rondgelopen wat soms een hele uitdaging is. Thee is gelukkig op iedere hoek van de straat verkrijgbaar en zorgt, figuurlijk tenminste, voor de nodige verkoeling in het hectische straatleven. Hier leven is een ander verhaal, maar dit soort chaos voor een aantal dagen is wel apart, en als je niet uitkijkt, verandert het in een uitputtingsslag. Om die laatste reden stop ik er hier mee, er zouden nog pagina’s kunnen volgen maar slaap is iets dat meer dan noodzakelijk is als je hier een klein beetje op de been wilt blijven.

En, om in goed Urdu te eindigen, Pakistan zinzabad!