Een vleugje Tibet, in India

Een vleugje Tibet, in India

Zoals sommigen van jullie al wisten, ben ik zo'n twee weken geleden weer begonnen aan een nieuwe reis. Na vorig jaar door de Kaukasus, Centraal Azië en later Iran te hebben gereisd, ben ik een aantal maanden in Nederland onder meer bezig geweest met het verwerken van het beeldmateriaal en veel (zelf)studie op camera- en monteergebied. Na enig beraad besloot ik in de zomer opnieuw een reis voor te gaan bereiden, dit keer naar India. De voorgaande twee 'edities' zijn niet geheel vlekkeloos verlopen, dus ik hoop van harte dat het spreekwoord 'drie keer is scheepsrecht' zich op een positieve manier zal manifesteren.

Hoewel ik dus eerder in India geweest ben, is deze reis in veel opzichten nieuw, anders, en daarom wat ongewoon. Waar de voornaamste reden vorig jaar nog steeds het 'ontdekken' van nieuwe plaatsen was, ben ik aan deze reis in de eerste plaats begonnen om nieuw beeldmateriaal te maken. In dat opzicht kun je het 'werk' noemen. Geen vervelend werk over het algemeen trouwens.

De reis is ook nieuw omdat ik voor het eerst in '4K' film, een manier van opnemen waarbij meer pixels worden geregistreerd dan in HD (wat eigenlijk de standaard is geweest de afgelopen jaren). Hoewel er op dit moment vrij weinig in 4K wordt uitgezonden (ik geloof dat er in Japan en Korea een paar kanalen zijn), is de verwachting dat er in de toekomst meer met dit formaat gewerkt gaat worden. Nu biedt het vooral voordelen in nabewerking. Omdat er meer pixels worden opgenomen kun je flexibeler te werk gaan, en heb je meer ruimte om het beeld aan te passen naar eigen wensen.

De reis heeft een nieuw soort doel, het opname formaat is nieuw, maar ook de camera en de laptop die ik mee heb, zijn nieuw. Vooral de camera zorgt tot op heden voor wat (lichte) hoofdbrekens. Hoewel het een compacte, lichte, eigenlijk perfecte reiscamera is, zijn er ook wat nadelen. Er moet veel ingesteld worden om het shot te maken (en dat kost tijd), voor verschillende situaties is er een veelvoud aan filters die je kunt (en soms moet) gebruiken en verwisselen, maar het grootste nadeel (ondervond ik vorige week) is dat er vrij gemakkelijk stof in de camera (en dus op de sensor) terecht kan komen. Het meeste stof kun je zelf verwijderen (een delicaat karwei), maar sommige stofdeeltjes (en andere vuiltjes) zijn te hardnekkig. Helaas zijn er nu al twee stipjes te zien die ik niet zelf kan verwijderen. Dit betekent dat ik de laatste dagen 'om het stof heen' probeer te filmen (lichte onderwerpen vermijden, en een grote iris, of aperture, gebruiken). Verre van ideaal. Aan een alternatief wordt gewerkt overigens.

Alsof het niet genoeg is, ook het visum is nieuw. Dit keer heb ik besloten een 'journalisten visum' aan te vragen. Hoewel ik natuurlijk geen journalist ben, maak ik wel beelden die achteraf worden aangeboden aan allerlei partijen. De regering van India is 5 jaar geleden een stuk strenger geworden op het verlenen van visa, vooral omdat veel mensen op toeristenvisa kwamen werken. Vandaar dat het me verstandig leek om eventuele problemen te vermijden en voor de 'officiële route' te kiezen. Het aanvragen had nogal wat voeten in de aarde, en dat verhaal zal ik jullie besparen. Waar het op neer komt, is dat ik het visum (dat geldig is voor drie maanden, vanaf de dag dat het wordt afgegeven) uiteindelijk gekregen heb. Weliswaar twee weken na gepland vertrek (waardoor ik vliegtickets en hotels moest annuleren), maar ik ben tenminste gearriveerd.

Arriveren deed ik in Delhi, inmiddels dus al ruim twee weken geleden. Een comfortabele vlucht met Aeroflot, over landen waar ik nu een beeld bij had, in tegenstelling tot voorgaande keren. Kazakstan, Oezbekistan, Pakistan, en uiteindelijk India.

Delhi zelf was chaotisch en druk, zoals voorgaande keren, hoewel er wel dingen zijn veranderd, voor zover ik dat kan inschatten. Er is nu bijvoorbeeld een efficiënt metronetwerk (aangelegd in samenwerking met een Zwitsers bedrijf), veel mensen hebben een smartphone (of mobiele telefoon) op zak, en het lijkt wel of ik meer Engels om me heen hoor (Indiërs die onderling Engels spreken), of misschien is dat verbeelding.

De drukte, de mensenmassa's, de armoede die overal doorheen loopt, ik wist ongeveer wat ik kon verwachten. Waar ik minder rekening mee had gehouden, was de zengende hitte. Veel mensen die ik sprak (lokalen), klaagden over de temperatuur, die na het regenseizoen normaal een stuk lager zou moeten liggen. Klimaatverandering wellicht, of gewoon puur toeval. Nu liep het tegen de 40 graden, en moet ik toegeven dat ik op filmgebied niet heel veel heb gedaan.

In de volgende plaats vond ik gelukkig de rust om de camera 'in het veld' te gaan uitproberen. Dat was in Amritsar, een stad aan de grens met Pakistan, en tegelijkertijd de belangrijkste plaats voor de 'Sikh' gemeenschap, goed voor een kleine twee procent van de Indiase bevolking. De Sikh zijn 'volgelingen' van 'Guru Nanak', die zo'n vijfhonderd jaar geleden een soort tussenvorm van het Hindoeïsme, Boeddhisme, en de Islam heeft ontwikkeld. De basisbeginselen rusten op gelijkheid, het familieleven, en hard werken. En dit zijn precies de kenmerken die ik terugzag tijdens een bezoek aan de Gouden Tempel, het epicentrum van de Sikh, en de plaats waar de stad Amritsar in de loop der eeuwen rondom is gebouwd. Het meest indrukwekkend was een enorme eetzaal waar mensen van alle rangen, standen en kaste, met verschillende religies, uit allerlei landen, een maaltijd konden krijgen. Niet alleen de vrijgevigheid was mooi om mee te maken, ook de efficiëntie van deze geoliede machine was gaaf om te zien.

Naast de Gouden Tempel waren twee andere hoogtepunten van het bezoek aan Amritsar de Wagah grensceremonie met Pakistan (die ik vier jaar geleden van de andere kant heb kunnen bekijken), en het einde van het Hindoeïstische Dussehra festival. Beide gingen gepaard met een grote mensenmassa, wat soms tot linke situaties kan leiden. Vooral tijdens het Dussehra festival leek het even mis te gaan. Op een groot veld werden vier enorme poppen in brand gestoken, waarna duizenden kleine vuurwerkbommetjes voor een daverende explosie zorgden. Tijdens en voorafgaand aan het afsteken, kwam een groep jongemannen het veld op gerend en begon om de één of andere reden met stokken en zwaarden om zich heen te slaan.

Mensen maakten zich uit de voeten en de menigte verdween abrupt in de zijstraten en stegen. Gelukkig had de politie de zaak snel onder controle, en werden de poppen uiteindelijk alsnog in brand gestoken, met trouwens ook weer een bizar tafereel als gevolg. Blijkbaar hadden de afgebrande onderdelen van de poppen een belangrijke religieuze betekenis, want ik zag talloze mensen zich een weg door het vuur slaan om als eerste een mooi onderdeel mee te nemen. Met gevaar voor eigen leven, of tenminste een paar brandwonden. Toegegeven, ik was blij dat ik dit alles op het dak van een vriendelijke Indiase familie gade kon slaan, in plaats van er middenin te hebben gestaan.

Op dit moment ben ik in McLeod Ganj, vooral bekend als woonplaats van de Dalai Lama, en eveneens toevluchtsoord voor veel Tibetanen. Heb ik de Dalai Lama ook gezien? Antwoord is, misschien tegen de verwachting in, ja! Sterker nog, ik viel eigenlijk met m'n neus in de spreekwoordelijke (Tibetaanse) boter. Op het moment dat ik hier aankwam, op maandag, bleek dat de Dalai Lama vier dagen lang 'public teachings' gaf, iets dat een paar keer per jaar gebeurt. De beveiliging is enorm, camera's, laptops en telefoons moeten bij binnenkomst in de tempel worden ingeleverd. Uiteraard erg jammer voor iemand die hier juist is om te filmen.

Na wat rondvragen bij de tempel bleek dat er wel eens perskaarten werden verstrekt, maar normaal gesproken moest zoiets dagen, of zelfs weken, van tevoren worden aangevraagd (in verband met een 'screening'). Op goed geluk ben ik toch maar richting het 'Central Tibetan Administration Office' gegaan. Daar trof ik een vriendelijke Tibetaanse man aan, die in eerste instantie moest lachen dat ik tijdens de teachings (dit was de tweede dag) nog binnen kwam lopen voor een perskaart. Naarmate het korte gesprek vorderde, kreeg ik toch de indruk dat hij wel een uitzondering wilde maken. Hij knikte instemmend toen ik het journalistenvisum in mijn paspoort liet zien. En inderdaad, na een paar doortastende vragen (die ik zo goed mogelijk probeerde te beantwoorden) liep ik een klein uurtje later met een perskaart naar buiten.

De volgende twee dagen stonden dus in het teken van de public teachings van de Dalai Lama. Enigszins ongemakkelijk liep ik op de eerste dag rond half 7 de tempel binnen, liet de perskaart zien, werd gefouilleerd, en opnieuw ondervraagd (wel op een vriendelijke, gemoedelijk manier overigens). Mijn rugzak werd grondig geïnspecteerd, door een röntgenapparaat gehaald, en ik moest laten zien dat de camera echt foto's en films maakte, in plaats van een vermomming voor een wapen zou kunnen zijn.

En daar stond ik dan, tussen de Tibetaanse, Taiwanese, Vietnamese pelgrims, lokale monniken, buitenlandse en Indiase toeristen, met een camera en statief in de hand. Er was verder nog een cameraploeg van een Indiaas tv station, en drie buitenlandse fotografen, maar het voelde toch wel apart om dit (eigenlijk bij puur toeval) ineens bij te kunnen wonen, en nog (gedeeltelijk) te filmen ook.

Ook hier gingen vrijgevigheid en religie weer hand in hand. Naarmate de lessen van de Dalai Lama vorderden, werd er thee, brood, en vervolgens een complete maaltijd geserveerd. Jonge monniken liepen af en aan met rijst, groenten, bananen, koek, etc. Een apart gezicht om te zien. Het was soms hectisch en druk, op andere momenten stil en sereen. Er werd serieus gekeken, gefronst, maar ook gelachen. Veel mensen droegen radio's bij zich waar vertaald werd wat de Dalai Lama verkondigde. Hij sprak uiteraard Tibetaans, maar gek genoeg werden zijn teksten via een speaker in nota bene het Chinees vertaald. Al snel bleek dat dit bedoeld was voor een grote groep Taiwanese pelgrims, die eveneens sponsor was van de public teachings. Begrijpelijk.

Tot zover even dit verslag. Zoals ik eerder schreef, is dit een nieuw soort reis, waar het doel in eerste instantie is om nieuwe beelden te maken, en dat is al uitdagend genoeg. Ik weet daarom ook niet of het lukt om dit keer te blijven schrijven. De tijd zal het leren. Hopelijk lukt het deze keer wel om zonder al te veel (medische en technische) perikelen door te kunnen reizen. In ieder geval is dit een goede manier om weer iets te leren van dit grote, voor mij soms onbegrijpelijk land.

Hartelijke groet,
Stef