Een stads bestaan

Een stads bestaan

Voor sommigen is er geen keus, geen uitweg, misschien een klein glittertje hoop. Voor anderen is het een droom die in vervulling gaat. Naar de grote stad trekken, op zoek naar een beter leven, een interessante toekomst, uit bittere noodzaak. Globalisering, urbanisatie, het zijn grote, abstracte termen, die soms inhoudsloos lijken, tot het moment waarop ze een gezicht krijgen.

In India, net als in veel andere landen, komen mensen van alle rangen en standen naar de stad. Jonge studenten die een plaats op een universiteit hebben weten te bemachtigen, arbeidsmigranten, werkzoekenden, mensen die op de bonnefooi, op goed geluk, richting de grote stad trekken. De aantrekkingskracht is enorm, soms onweerstaanbaar, maar de realiteit lijkt vaker snoeihard en onverbiddelijk.

Ik ben nu in Hyderabad, één van de grote steden in India, waar urbanisatie zich op allerlei manieren manifesteert. Een rit door de straten van deze plaats voert je door wijken waar grote IT en software bedrijven, zowel Indiaas als buitenlands, enorme kantoren hebben laten bouwen, en werknemers in pak de deuren platlopen. Om de hoek hebben gezinnen, soms complete families, zich gevestigd in tentenkampen, mensen die waarschijnlijk naar de stad zijn gekomen op zoek naar werk, maar daar tot op heden niet of nauwelijks in zijn geslaagd. Dan zijn er de bazaars, waar alles onder de Indiase zon gemaakt en verkocht wordt. Van tropisch fruit tot sari's, van koperen schalen tot autobanden. Op drukke kruispunten vind je vervolgens mensen die het echt slecht getroffen hebben. Gehandicapten, zieken, tienermoeders. En dan zijn er woonwijken, nieuw en in aanbouw, regeringsgebouwen, moskeeën, kleurrijke tempels. Dit is een stad met een onnoemelijk aantal gezichten, zoals de meeste plaatsen in dit immense, complexe land.

De twee 'trekpleisters' waren voor mij de grote moslimbevolking, en de IT wijken. Hyderabad kent één van de grootste moslim gemeenschappen in India, en het idee was in eerste instantie om die (iets) nader onder de loep te nemen. Eerlijk gezegd is daar niet veel van gekomen. Op veel plekken waar ik tot nu toe ben geweest kom ik helaas gewoon tijd te kort, en kies ik er dan vaker voor om wat overzichtsbeelden te maken, in plaats van echt met een open en frisse blik te kijken, en te filmen. Een lijst met plaatsen, onderwerpen, een soort reisroute, had ik gemaakt voordat ik mijn visum had ontvangen in Den Haag. Nadat de lange visumaanvraag eindelijk was afgerond, en het aantal maanden was gehalveerd (drie in plaats van zes), ben ik met pijn en moeite plaatsen gaan doorstrepen. Vandaar dat de reis door India eigenlijk wat (te) gehaast is, met iets meer (zelf opgelegde) verplichtingen dan ik zou willen. Luxe problemen, dat wel.

De voedselvergiftiging in Mumbai, die de boventoon voerde van het vorige verslag, hielp niet. Gelukkig was ik na een dag of vijf weer redelijk op de been, en kon ik de verloren tijd proberen in te halen. Dat werd een soort race tegen de klok, maar gelukkig had ik de stad zes jaar geleden al gezien, en had ik een redelijk idee wat te doen.

Naast de 'gebruikelijke', tegelijkertijd prachtige en iconische onderwerpen, zoals het Taj hotel, de Gateway of India, de Victoria Terminus, Crawford market, en Chowpatty beach, besloot ik ook om richting een sloppenwijk te gaan. Eigenlijk belandde ik er eerder dan gepland, per toeval in, toen de bedoeling was om een nieuw financieel district te bekijken. Op weg naar de nieuwe, grote kantoren van binnen- en buitenlandse banken lagen daar de 'sloppen', wat eigenlijk gewoon wijken zijn waar de huizen kleiner zijn, de straten en stegen nauwer, en waar een stuk meer mensen op een vierkante kilometer wonen dan gemiddeld.

Het woord staat vaak synoniem met armoede, vervuiling, en criminaliteit, en ik zal niet ontkennen dat dit er allemaal niet is. Tegelijkertijd is een stereotype sloppenwijk vaak een hechte gemeenschap, waar mensen afspraken maken op basis van vertrouwen, waar spaarzaam omgegaan wordt met voedsel en water, simpelweg omdat er (anders) niet genoeg van is. Ik heb niet veel gefilmd, maar vond het interessant om hier (met een vriendelijke, Engels sprekende rickshaw chauffeur) even rond te kijken.

Iets minder prettig, maar tegelijkertijd niet zo 'bedreigend' als dat het klinkt, was een grote vuilnisbelt die ik (tot twee keer toe) bezocht. Deodar is de grootste vuilnisbelt ter wereld, waar meer dan 130 hectaren grond zijn ingericht om het afval van Mumbai kwijt te kunnen. Er is waarschijnlijk genoeg over geschreven, maar het was toch apart om hier een kijkje te nemen. Rondom en op de vuilnisbelt waren mensen bezig spullen te zoeken die gerecycled konden worden. Mannen en vrouwen met grote zakken vuil op hun hoofd keerden terug van een plaats waar 'vers' afval gedumpt werd. De vuilnisbelt was tegelijkertijd een uitgelezen plek voor de lokale jeugd om vliegergevechten te houden. Een apart contrast.

Filmen was ook hier lastig, de eerste keer vooral door de wind, en de tweede keer omdat ik weggestuurd werd door veiligheidsbeambten. De vuilnisbelt was, logischerwijs, onderdeel van een groot vuilverwerkingsbedrijf, dat niet zomaar toestemming verleende om te fotograferen of te filmen. Beide keren was ik trouwens samen met een rickshaw chauffeur. Om hier alleen rond te lopen, leek me ook weer geen bijster goed plan.

India staat, net als veel andere landen, voor een aantal immense problemen, of uitdagingen wellicht. De nieuwe regering, onder leiding van de wereldwijd veel geprezen Narendra Modi, heeft grote beloften gedaan, zowel tijdens de verkiezingscampagnes als erna. Of en in hoeverre deze uiteindelijk bewerkstelligd kunnen worden, zal de toekomst uitwijzen, voorzover mogelijk. In ieder geval ben ik nu in een land dat officieel de grootste democratie ter wereld is, een woord dat in de meeste plaatsen die ik vorig jaar bezocht hebt gelijk staat aan blasfemie. Mensen kunnen protesteren, zoals af en toe in het nieuws komt, en ik kwam in Mumbai, opnieuw bij toeval, in twee kleinschalige demonstraties terecht.

De eerste was eigenlijk meer een burgerinitiatief, en niet zozeer een protest. Het ging tegelijkertijd wel om één van de grotere problemen waar India mee te kampen heeft, vervuiling, op allerlei vlakken. In een wijk waar vooral rijkere Mumbaikers leken te wonen (gezien het formaat van de huizen en de geparkeerde auto's voor de deuren), waren een paar straten afgezet, en konden mensen fietsen, (hard)lopen, yoga beoefenen, en meedoen aan allerlei andere activiteiten. De sfeer was gemoedelijk, in het Nederlands waarschijnlijk gezellig te noemen, en tegelijkertijd serieus en officieel. Lokale politici en activisten gaven speeches, terwijl agenten in klassieke lichtbruine uniformen een oogje in het zeil hielden.

Een ander, minder vriendelijk, protest dat ik tegenkwam, ging over een wellicht acuter probleem. In een buitenwijk van Mumbai had één van de grote politieke partijen besloten om (tijdelijk, als ik het goed begrepen had) de watertoevoer naar een aantal gebieden af te sluiten. Een groep van ongeveer tweehonderd mensen had zich verzameld voor een regeringsgebouw, en was vastbesloten om daar niet weg te gaan voordat er een oplossing was gevonden. Er werden leuzen gescandeerd, spandoeken en borden getoond, en af en toe heftig gediscussieerd met de aanwezige politieagenten. Een buitenlander met een camera zorgde voor de nodige ophef, in positieve zin. Mensen wilden maar al te graag in beeld komen, maar na een paar shots besloot ik er tussenuit te knijpen. De sfeer werd, zoals vaker als grote groepen samen komen, zeker in dit land, een beetje overenthousiast.

Verder bezocht ik in Mumbai de bekende Haji Ali moskee, zat ik in een aantal lokale treinen, zowel tijdens het spitsuur als erna, bezocht ik een drukke vismarkt, probeerde ik zonder succes de overslaghaven in te komen, maar kreeg ik het wel voor elkaar om een overzichtsshot te maken van een enorm energie complex, waar olieraffinaderijen, gasdistributie bedrijven, en electriciteitscentrales waren gesitueerd. Behoorlijk indrukwekkend.

Goed, inmiddels is het tijd om wat te gaan eten. Soms is het lastig om iets te vinden, en sla ik liever een maaltijd over, maar vaker kan ik niet wachten om aan te schuiven in een druk restaurant. Indiaas eten kan fantastisch zijn, zolang het tenminste vers bereid wordt...

Tot een volgende keer,
Stef