Bureaucratie versus efficiëntie

Dit verslag komt uit Yumen, een plaatsje in de provincie Gansu, waar om voor mij onverklaarbare redenen de politie in grote getale aanwezig en zichtbaar is. Overal worden vrachtwagen en personenauto’s tot stoppen gemaand waarna er een ondervraging en/of onderzoek plaatsvindt. Wellicht een routinecontrole maar het komt vreemd over, zeker in een voor Chinese begrippen kleine plaats.

De afgelopen dagen heb ik flink doorgereisd, niet zozeer qua afstand maar wel wat reisuren betreft en zeker qua moeite. Chinese bureaucratie kwam op de meest vreemde en vervelende momenten weer om de hoek kijken, maar gelukkig kan ik er, achteraf tenminste, om lachen.

Het vertrek uit Xining deed me goed, ook al zeurde de griep (wat het toch wel geweest lijkt te zijn) nog wat na. Met een minibusje in plaats van een grote bus (puur bij toeval, of meer omdat ik de dag ervoor niet begreep wat er gezegd werd op het station) werd ik richting Zhangye gereden. Onderweg kreeg ik weer het nodige mooie landschap voorgeschoteld, van het droge Xining slingerde de weg door een landschap van gekleurde weilanden, kleine dorpjes, hier en daar herders met hun kudden yaks en schapen, alles met besneeuwde bergtoppen op de achtergrond.

Zoals vaker is de plaats waar je dan aankomt een kleine deceptie, Zhangye vormde in dit geval geen uitzondering. Daarom besloot ik te vragen wat het zou kosten twee of drie dagen een taxi te huren, om richting de bergen te gaan en daar wellicht ook te overnachten. Eerlijk gezegd viel het qua prijs best mee maar ik besloot toch met de bus naar een dorp dat Qilian heette te gaan, welke aan het eind van de middag vertrok.

Door eenzelfde soort landschap, maar met inmiddels donker gekleurde wolken erboven hangend, reed de bus naar Qilian, wat bij aankomst ook enigszins tegen viel maar de dag erna een fabelachtige omgeving scheen te hebben. Helaas heb ik daar weinig van kunnen genieten. Nadat ik had ingecheckt in een klein hotel, met de vriendelijke eigenaar had afgesproken dat we de volgende dag samen de bergen zouden ingaan, werd er op de deur geklopt, wat in China meestal geen goed teken is. Inderdaad, vijf politieagenten en een vertaler kwamen met de boodschap dat Qilian afgesloten is voor buitenlanders, tenzij je officieel toestemming hebt van de provinciale regering, en dat had ik uiteraard niet. Sommige streken zijn nog altijd verboden gebied tenzij je in bezit bent van een Permit, Qilian was daar dus één van, Tibet is een wellicht sprekender voorbeeld. Het ging gemoedelijk, er was geen dreiging, de agenten schenen het allemaal nogal komisch te vinden zelfs, maar ik was wel redelijk teleurgesteld.

Na de nacht te hebben doorgebracht in een groter hotel (waar ik onder politiebegeleiding naartoe was gebracht) werd ik ’s ochtends in een taxi gezet en terug gereden naar Zhangye. Gelukkig was dit een grote goedmaker. De chauffeur had geen haast en ik had expliciet gevraagd of ik op sommige plaatsen onderweg kon stoppen om een paar foto’s (of video) te maken. Dat was geen probleem, sterker nog, het werd één van de leukste dagen die ik tot nu toe heb gehad sinds ik aan het reizen ben. Samen met een goede vriend van hem, die doodleuk meeliftte (en waarom niet), vond de chauffeur het prima om overal te stoppen, soms op mijn verzoek, en af en toe op eigen initiatief. Met het kleine beetje Chinees dat ik sprak, was het gezellig, en tegelijkertijd genoot ik van het landschap, en even later de zelfgeplukte paddenstoelen die onderweg klaar gemaakt werden.

Na Zhangye en Qilian kwam ik in Jiayuguan terecht, waar het de bedoeling was wat industrie te fotograferen. Er zou een mooi uitzicht te zijn vanaf een toeristisch fort (waar ik verder uiteraard geen boodschap aan had) maar al snel bleek dit niet erg spectaculair. Rechtsomkeer gemaakt (zo ook de belachelijk dure entree vermijdend) en met een olijke chauffeuse naar een paar fabriekjes gegaan. Bij de eerste ging alles prima, ik klom over een muur en kon van een afstand wat filmen, de tweede was ook aardig ook al mocht ik daar geen camera gebruiken, en bij de derde werd ik ook goedlachend binnen gelaten (onderweg waren er uiteraard veel meer plaatsen waar hekken, bewakers, en honden de weg naar binnen versperden).

De derde was een redelijk grote grindfabriek waar de grove stenen gezuiverd werden voor gebruik en waar grote tankwagens af en aan reden. Eerlijk gezegd had ik niet gevraagd of ik wat foto’s mocht maken, en video kon schieten, maar alles ging prima, tot ik op een gegeven moment een schreeuw achter me hoorde. Ook dát is meestal geen goed teken. Een ogenschijnlijk boze man gebaarde dat hij de beelden wilde zien, en toen ik in de buurt kwam, probeerde hij direct de (nieuwe) videocamera uit mijn handen te grissen. Dat probeerde ik eerst te voorkomen maar al snel zag ik in dat t weinig zin had, deze man meende wat hij zei. Met de camera in één hand en een telefoon in de ander haalde hij collega’s erbij. Bijna wanhopig probeerde ik te vragen of hij de camera tenminste in de hoes wilde stoppen, voor het geval hij hem in een waas van drift zou laten vallen, of op de grond zou smijten. Geen sprake van uiteraard, maar gelukkig waren de collega’s wat meer voor rede vatbaar. Met zes man sterk werd ik richting het hoofdkantoor gedirigeerd waar een redelijk vriendelijke man vroeg wat ik te zoeken had in de fabriek. In mijn beste Chinees probeerde ik uit te leggen dat ik graag eens wat anders dan de gebruikelijke toeristische plaatsen wilde bekijken, en dat ik bij toeval hun bedrijf was gepasseerd. Het werd geaccepteerd maar wel onder voorwaarde dat ik alle beelden die ik gemaakt had, zou deleten. Omdat ik flink mijn best had gemaakt er iets aardigs van te maken, probeerde ik dit uiteraard te omzeilen. Onder toeziend oog van twee ‘technici’ wiste ik vervolgens de foto’s die ik met de camera had gemaakt, maar niet de video, en blijkbaar dacht men dat alles inderdaad verwijderd was. Ik zal niet zeggen dat ik fluitend de poort weer uitliep, daarvoor was ik te veel geschrokken, maar opgelucht was ik wel.

Vanochtend vroeg zat ik in de bus naar Yumen, waar ik de rest van de dag opnieuw in een taxi heb gezeten, dit keer uit eigen wil. Ook hier moest ik van hotel wisselen (uiteraard nadat ik had ingecheckt en spullen had uitgepakt…) maar daarna ben ik met een aardige chauffeur naar het windmolenpark gegaan dat om de stad ligt. Zoals eerder vermeld is China niet alleen bezig met een economische inhaalslag ten opzichte van het Westen, ook in groene energie probeert het land grote stappen te zetten, dat is althans wat de regering beweert. Op een aantal plaatsen, voornamelijk in dun bevolkte provincies, worden enorme windmolenparken uit de grond gestampt. Deze is gelegen tussen het Qilian en Longshou gebergte in een gortdroge woestijnomgeving, en was voor mij vooral interessant om te zien vanwege de scriptie die ik vorig jaar geschreven heb.

Morgenochtend om 5 uur vertrek ik per trein richting Turpan, een plaats waar ik vijf jaar eerder geweest ben, maar opnieuw wil zien. Het is officieel de heetste plaats in China omdat het in een bassin gelegen is (145 meter onder zeeniveau als ik me goed kan herinneren) dus er staat me weer wat te wachten. Het is eveneens een dorp dat gelegen is in de Xinjiang provincie, mijn laatste bestemming binnen China. Wat er daarna eventueel nog op ‘het programma’ staat, weet ik nog niet. Ik ga in ieder geval proberen in Urumqi een Kyrgyzisch visum op te halen, maar de kans bestaat ook dat ik over een aantal weken gewoon weer in Nederland ben. Jullie horen, of lezen, het te zijner tijd wel.

Voor nu, zai jian.