Visa jungle in Istanbul

De tijd is aangebroken om de inmiddels flink verouderde reisblog uit de mottenballen te halen, nieuw leven in te blazen of gewoon weer te openen. Na ruim tweeënhalf jaar (voor het gemak tel ik een maand Japan even niet mee) in Nederland heb ik de inmiddels tien jaar oude rugzak weer ingepakt. Het voelt als vanouds, maar tegelijkertijd ook een beetje onwennig, om weer onderweg te zijn, niet wetende wat de volgende dag gaat brengen, in welke situaties je gaat belanden en welke mensen je tegenkomt.

De bestemming? Het zijn er meerdere deze keer. Laat ik voor het gemak het gebied beschrijven waar ik de komende drie maanden doorheen hoop te reizen. Ik ben al een aantal dagen in Istanbul maar vertrek vanavond naar Tbilisi, hoofdstad van Georgië, officieel onderdeel van Europa maar het neigt misschien meer naar het Midden-Oosten, Azië of juist Rusland. Van daaruit is het de bedoeling de Kaukasus en vervolgens Centraal Azië (voormalige Sovjet staten zoals Oezbekistan en Tadzjikistan) door te reizen.

Het waarom? Er zijn verschillende redenen. Eén van de ideeën is om meer beelden te maken van landen waar 'we' in Nederland relatief weinig over weten. Wie is de president van Turkmenistan? Welke bevolkingsgroepen leven er in Kyrgizië? Wat is het meest gegeten gerecht in Kazachstan? Vragen waar sommigen van jullie misschien een antwoord op kunnen verzinnen, maar voor het merendeel denk ik dat het een raadsel is. Voor mij geldt hetzelfde.

Tegelijkertijd wil ik met deze reis en het filmmateriaal dat ik hoop te verzamelen, zien of ik meer 'stock footage' online kan verkopen, en of het realistisch hier uiteindelijk een gedeeltelijke 'broodwinning' uit te halen. Stock footage zijn kleine stukjes film die gekocht worden door bijvoorbeeld nieuwszenders, documentairemakers, reclamebureaus en dergelijke. Omdat het voor de meeste productiebedrijven te duur en onpraktisch is om cameraploegen de hele wereld over te sturen, worden er vaak losse stukjes film gekocht via een aantal filmbureaus, zoals bijvoorbeeld Shutterstock. Op dit moment bied ik via deze bureaus (waar ik bij toeval tegenaan ben gelopen) beelden aan die ik tijdens vorige reizen heb gemaakt. Het is een soort sprong in het diepe maar één die ik nu kan en wil maken.

De reis voelt daarom gedeeltelijk als een 'normale reis', maar tegelijkertijd een beetje, hoe vreemd het ook mag klinken, als werk. Ik zal jullie via deze weblog op de hoogte proberen te houden, maar of dat ook gaat lukken? De tijd zal het leren!

Afgelopen woensdag ben ik uit Nederland vertrokken richting Istanbul, voornamelijk omdat het 'op de weg' lag naar Georgië, maar ook omdat ik hier een tweetal visumaanvragen in orde wilde maken. Een visum voor landen als Turkmenistan en Oezbekistan vereist het nodige kunst- en vliegwerk, om het zacht uit te drukken. Als er een studie 'Visumaanvraag' zou bestaan, dan zijn deze landen het onderwerp van het proefschrift. Uitnodigingsbrieven, werkgeversverklaringen, veel Amerikaanse dollars, hoofdbrekens. Waar ik in Den Haag het Azerbeidzjaanse op de laatste dag voor vertrek heb kunnen ophalen, ben ik met de andere landen wat laat begonnen (dit kwam vooral omdat Iran niet doorging, ook alweer vanwege problemen met het visum).

Vreemd genoeg begon de eerste dag niet met een bezoek aan een consulaat, maar belandde ik in enorm winkelcomplex om bij Decathlon een paar schoenen te kopen dat in Amsterdam niet meer voorradig was. Ik loop vanaf heden daarom op schoenen van Chinese makelij, die uitsluitend te verkrijgen bij een Franse multinational, en in Turkije over de toonbank zijn gegaan. Ik moet zeggen, ze lopen tot op heden uitstekend!

Het Oezbeekse consulaat stond vrijdag op het programma. Een aardige trip met een vroege ferry naar Istinye, vanuit het historische stadshart van Istanbul, over de Bosporus. Dankzij de nodige voorbereidingen vooraf (zoals onder meer een uitnodigingsbrief van een Oezbeekse organisatie) ging de visumaanvraag redelijk voorspoedig. Een flinke meevaller, vooral omdat een Oezbeeks visum een vereiste is om überhaupt voor een Turkmeens visum in aanmerking te kunnen komen. Turkmenistan is een behoorlijk gesloten land waar normaliter alleen met een 'gids' doorheen gereisd kan worden. Omdat daar een onrealistisch prijskaartje aan hangt, kan ik alleen proberen een 'transit visa' (een doorreisvisum) aan te vragen. Op welke manier, en of dat lukt, het lijkt een kwestie van toeval en geluk omdat er amper informatie over is terug te vinden op het internet.

Vandaag en gisteren ben ik hiermee aan de slag gegaan. Vanuit het hostel in het Europese centrum van de stad ben ik ook nog eens verhuisd naar het Aziatische gedeelte van Istanbul. Via Couchsurfing heb ik de resterende drie dagen onderdak gevonden bij een documentairemaker, een leuke manier om mensen te spreken te krijgen die je normaal nooit zou ontmoeten. Bozkurt is een aantal jaar geleden overgestapt van reclameproducties naar documentaires, en is op dit moment in bespreking met een aantal filmfestivals over de vertoning van zijn meest recente film. Interessant om te horen hoe dat in zijn werk gaat!

Het Turkmeense consulaat ligt zo'n beetje aan de andere kant van Istanbul, waardoor een goede timing onontbeerlijk is. Beter gezegd, hoe eerder ik zou vertrekken hoe beter. Om 6 uur ging de wekker en een half uur later zat ik in de eerste van vele vervoersmiddelen, een 'dolmus', fel geel gekleurde busjes die door de stad zoeven en onderweg passagiers oppikken en afzetten. De enige manier waarop ik enigszins zonder kleerscheuren door de ochtendspits zou raken, was met de 'Metrobus', een dubbele bus die over een andere weg rijdt dan het normale verkeer. Na de Metrobus volgde een gewone bus, en uiteindelijk een taxi omdat ik toch niet helemaal op de goede plek terecht was gekomen.

Om kwart voor 10 stapte ik met enige voorzichtigheid het Turkmeense consulaat binnen. Een vriendelijk ogende man zat achter een balie te wachten op de formulieren van de ouders van een aantal pasgeboren Turkmeense kinderen die geregistreerd moesten worden. De Nederlandse toerist viel enigszins uit de toon en na een kort gesprek werd me gevraagd om half 1 terug te komen. Met twee uur tijd voor de boeg zocht ik een lokaal eettentje en na een stevig ontbijt wandelde ik terug naar het consulaat. Om iets voor half 1 was ik aan de beurt en toen werd me gezegd dat ze over twee minuten gingen sluiten. Of ik morgen (vandaag) terug wilde komen, maar ook met een verklaring van mijn werkgever.

Langdradig? Dit is maar een gedeelte van het verhaal, de rest zal ik jullie besparen. Vandaag ben ik opnieuw richting Yesilköy gegaan (waar het consulaat gelegen is), dit keer met werkgeversverklaring en nog meer twijfel. Ik werd vriendelijk ontvangen en vroeg me af wat me te wachten zou staan, maar er werden formulieren tevoorschijn getoverd en aanwijzingen hoe ik die in het Engels kon invullen. Het ging dus toch lukken, althans, daar lijkt het op. De aanvraag wordt nu naar Ashgabat verstuurd (dat is me tenminste verteld) waarna ik een definitieve goedkeuring of afwijzing krijg. Daar gaat wel twee weken overheen maar de bedoeling is dat ik het doorreisvisum in Baku kan ophalen. Lukt dat niet, dan moet er een alternatieve reisroute om Turkmenistan heen gevonden worden.

Het mooie van deze reizen naar de consulaten is dat ik een goed beeld heb gekregen van de uitgestrektheid van de metropool Istanbul, de voormalige hoofdstad van het Ottomaanse en Byzantijnse Rijk, waar eeuwen geschiedenis samensmelten met een opgetogen blik naar de toekomst. Een plaats die je een leven lang kunt blijven ontdekken.

Een bezoek aan een wereldstad als Istanbul zou voor mij niet compleet zijn zonder een aantal gebouwen in te gaan, om een uitzicht te krijgen over snelwegen, verkeersaders, en moskeeën. Voor en na de bezoeken aan het consulaat belandde ik daarom weer in een paar aparte situaties. Het terras van een vijf sterren hotel bleek geen probleem, maar veel andere gebouwen bleken een stuk lastiger. Aanbellen bij kantoren en mensen thuis was de enige optie. Op verschillende dagen dronk ik Turkse koffie met een advocaat, werd ik op sleeptouw genomen door de manager van een bandenfabrikant en textielbedrijf, kreeg ik sorbetijs en kwarktaart voorgeschoteld door een niet Engels sprekende Irakees, klom ik door een raam bij een designbureau, belde ik een piloot uit zijn bed, en als klap op de vuurpijl bracht ik 2,5 uur door bij een tandarts met een schitterend uitzicht. Tja, the things we do... En ja, ik heb ook de Sultan Ahmetmoskee van binnen gezien, de drommen toeristen trotserend.

Het blijft regenachtig in de stad en ik ga me voorbereiden om naar een nog koudere en nattere plaats te gaan. Vanavond laat vlieg ik naar Tbilisi, waar het op dit moment winters weer is. Hoe ik om 3 uur 's nachts een hostel ga vinden, moet ik nog even bekijken. In ieder geval is reisverslag #1 bij deze afgerond!