Afghaans Intermezzo

Dit is het kortste verslag van deze steeds langer wordende reis, eigenlijk is het meer een update, een bericht over de beslissing om alsnog de Pamir Highway te gaan bereizen. Een muntje opgooien was niet nodig, eigenlijk kon ik niet anders dan toch een poging te gaan wagen iets te zien van de Pamir, één van de meest tot de verbeelding sprekende regio’s in Centraal Azië.

Ik sta eigenlijk pas aan het begin van een reis door de Pamir, dat op sommige momenten meer een hoogvlakte schijnt te zijn dan een berggebied. Op dit moment ben ik in Khorog, een kleine plaats aan de grens met Afghanistan, waar ik gisterochtend om 5 uur ben gearriveerd, na ruim 21 uur in en om een Toyota Landcruiser te hebben doorgebracht.

Tijdens de ‘verhuizing’ van het Soviet hotel naar het guesthouse in het noorden van Dushanbe kwam ik direct twee Israëliërs tegen die ik eerder had gesproken in Oezbekistan. Het geluk wilde dat zij op dezelfde dag als ik richting Khorog wilden gaan, nog beter, ze hadden al een chauffeur gevonden om de reis mee af te leggen. Een schot in de roos, zo leek het.

De volgende dag liepen we vol goede moed rond half 6 richting de bazaar, waar we hadden afgesproken met de chauffeur, een in eerste instantie nors ogende man die wel een beetje Engels sprak. Bij de bazaar ontmoetten we nog drie medereizigers, een bont gezelschap uit Duitsland, Frankrijk en de Verenigde Staten, werkzaam voor internationale NGO’s.

Het laden van de spullen duurde langer dan gehoopt, voornamelijk omdat de chauffeur weinig interesse toonde de rugzakken en fietsen op het dak vast te binden. Na een flinke discussie tussen de chauffeur en de Duitse Matthias, de senior in het reisgezelschap, waren we uiteindelijk op onszelf aangewezen om de bagage te bevestigen. Met twee Israëliërs die drie jaar in het leger hadden gezeten ging dat gelukkig vrij soepel.

De stemming van de chauffeur verbeterde snel, en het werd uiteindelijk een schitterende reis, ondanks dat er weinig ruimte was in de gehuurde Landcruiser. De in eerste instantie goede weg zigzagde door prachtige landschappen, over bergpassen, door nauwe valleien en langs woeste rivieren. Met eigen vervoer had ik dagenlang over deze reis kunnen doen. Helaas was er vrijwel geen mogelijkheid te stoppen, en heb ik een hoop mooie beelden (opnieuw) aan mijn neus voorbij zien gaan, letterlijk en figuurlijk dit keer.

Naarmate we dichter bij de eerste bergpas kwamen, verslechterde de weg in rap tempo, vooral na de afslag naar Gorno Badakhshan, in het Westen van de Pamir, waar de mensen een andere taal spreken, en een zijtak van de Islam aanhangen, het Isma'ilisme. Hier verdween ook het regelmatige verkeer, vanaf nu waren het ongeasfalteerde wegen, terrein waarin de Landcruiser zich thuis voelde.

Hoewel we gestaag vorderingen maakten, werd al snel duidelijk dat we niet voor het vallen van de avond zouden arriveren in Khorog. Na een grote avondmaaltijd in een klein plaatsje onderweg begonnen we aan het tweede gedeelte van de reis. Inmiddels was het half 8 ’s avonds, begon het te schemeren, en waren we nog 240 kilometer verwijderd van Khorog, niet bepaald hoopgevend wetende dat dit qua afstand iets over de helft was.

De aanblik van de Pyanj rivier was fantastisch, hier had ik graag een dag of twee willen doorbrengen. Vooral het contrast tussen de Tajiekse kant en de Afghaanse zijde was apart om te zien, mannen in gewaden (‘shalwar kameez’) op motoren en af en toe een vrouw in een lichtblauw gekleurde boerka. De rivier markeert de grens tussen beide landen, vaak een ‘lekke’ grens, een populaire route voor drugssmokkelaars die de in Afghanistan geproduceerde heroïne richting het Westen vervoeren.

Lang nadat het daglicht uit de hemel was verdwenen en de koplampen van de Landcruiser en de felle maan de enig overgebleven verlichting waren, hoorden we een doffe knal. De chauffeur stak zijn hoofd buiten de deur en zette de Toyota direct aan de kant van de zandweg. Een lekke band, om 11 uur ’s avonds, aan de grens met Afghanistan, perfecte timing. Normaliter hebben chauffeurs in deze regio’s reservebanden bij zich om veel voorkomende problemen als deze snel te verhelpen. In ons geval konden we hopen op de ‘goodwill’ van de sporadisch passerende jeeps en vrachtwagens, van reservebanden was geen sprake.

Af en toe stopte er een jeep, vaak gevuld met lokale passagiers op weg naar Khorog, en na lang wachten kreeg de chauffeur een binnenband ‘cadeau’ van een vriendelijke collega. Restte ons alleen nog een manier te vinden de band op te pompen, iets dat ongeveer drie uur in beslag nam. Enigszins vertwijfeld liet de chauffeur ons achter bij de jeep, om eerst lopend naar het volgende dorp te gaan, en later met een lift naar een ander dorp. De overgebleven passagiers waren in slaap gevallen, behalve één van de Israëliërs, die nota bene voor de inlichtingendienst van het leger had gewerkt.

De omgeving was geweldig, maar in het maanlicht ook mysterieus, en op sommige momenten zelfs een beetje beangstigend. Af en toe meenden we geluiden te horen en dachten we aan Afghaanse smokkelaars, of erger, lokale bandieten die het op een groep toeristen hadden voorzien. Dit bleek meer een combinatie van paranoïde gedachten, vermoeidheid en misschien wel een rijke fantasie te zijn dan dat het iets met de werkelijkheid te maken had.

De chauffeur arriveerde relatief spoedig en een aantal uur later, rond vijven in de ochtend, bereikten we na een dikke 21 uur zonder kleerscheuren Khorog. De Israëliërs hielden vast aan hun strakke schema en gingen drie uur later met een aantal vrienden beginnen aan een driedaagse wandeling. Ik hield het voor gezien en waagde een poging slaap in te gaan halen, overigens met gematigd succes.

Deze update is inmiddels langer geworden dan gepland. Hoewel ik dus besloten heb via de Pamir Highway naar Kirgizië te reizen, is de manier waarop verre van duidelijk. Het probleem dat er vrijwel geen openbaar vervoer is, blijft bestaan. Ik zou graag plaatsen onderweg willen zien en filmen, maar dat lijkt erg moeilijk, of te kostbaar, te worden. Er zijn af en toe groepen reizigers die gezamenlijk een jeep huren om de kosten enigszins binnen de perken te houden, maar of dat voor mij een optie is, geen idee. Anders moet ik maar (proberen te) accepteren dat ik een paar plaatsen kan filmen, en de rest, eigenlijk het summum, vanuit de raam van een jeep, minibus, of misschien wel Chinese vrachtwagen, ga bewonderen. Binnenkort, of een heel stuk later, ongetwijfeld weer meer.