Muharram in Mumbai

Het is Muharram, de eerste maand van de Islamitische kalender. Om precies te zijn de tiende dag van Muharram, beter bekend als 'Ashura'. Een betekenisvolle dag voor de sjiitische stroming binnen de Islam. Vorig jaar was ik in Iran om dit gebeuren mee te maken en te filmen, en dit jaar hoopte ik de Indiase variant te aanschouwen, in Mumbai. India telt een grote moslim gemeenschap, zo'n 15% van de totale bevolking hangt één van de stromingen binnen de Islam aan, waarmee het alleen Indonesië en Pakistan voor moet laten in absolute aantallen Islamitische inwoners. Indrukwekkende statistieken.

Helaas breng ik deze editie van Ashura grotendeels in een hotelkamer door. Het (haast) onvermijdelijke van een reis door India is me na ruim 5 weken niet bespaard gebleven. Afgelopen zaterdag heeft een ongenode gast zich in en rondom m'n maagstreek genesteld, en het blijkt een hardnekkig baasje te zijn. Een dieet van bananen en Pringles werpt nog niet bepaald zijn figuurlijke vruchten af, maar ik zie wel een lichte verbetering. Zonde van mijn tijd is het in ieder geval wel.

Het gebeurde vrijwel direct bij aankomst, na een behoorlijk vervelende 19 uur durende treinreis. Ik sliep in een coupé met vijf anderen, vriendelijke mensen, onderdeel van een grotere familie die op weg naar huis was. Gemoedelijk, op het eerste gezicht. Maar in India schijnt het gebruikelijk te zijn om een aantal 'non reserved tickets' uit te schrijven, passagiers die niet op tijd waren voor een standaard ticket kunnen een reserve kaartje krijgen. En blijkbaar maakt het niet uit in welke coupé je dan belandt. Het leek wel alsof iedereen met een reserve kaartje mijn coupé had uitgekozen, want het wemelde plotseling van de mensen, en dat hield de hele nacht aan. Uit voorzorg hield ik m'n bagage zo dicht mogelijk bij me, tussen m'n benen, naast m'n hoofd. Inmiddels wellicht cliché, maar de term geradbraakt was opnieuw van toepassing.

Goed, van Mumbai heb ik tot op heden dus weinig gezien. De plaatsen waar ik wel een kijkje heb kunnen nemen, zijn vrijwel allemaal gelegen in de provincie Rajasthan, de meest populaire bestemming in India, samen met de Taj Mahal in Agra. Het zijn vooral bestemmingen met een uniek karakter, een koninklijk verleden, met tegelijkertijd een ruraal gezicht. Het is kleurrijk, divers, mysterieus, maar ook toeristisch, en daarmee soms vervelend. Er zijn plekken waar je niet over straat kunt gaan zonder aangesproken te worden, terwijl je een paar honderd meter verder het gevoel hebt dat je een compleet nieuwe wereld aan het ontdekken bent. Ik licht twee plaatsen kort uit.

Jodhpur is fantastisch. De smalle straatjes, de bazaars, de mensen, met als summum het uitzicht vanaf het fort, adembenemend. Jodhpur is ook de plaats waar ik 6 jaar geleden in het ziekenhuis belandde. Het is de plaats waar de mensen van een guesthouse, 'Cosy Guest House', me toen opgevangen hadden, en per auto naar Delhi hadden terug gereden (een rit van 15 uur). Het was dan ook erg apart om hier weer aan te komen, en Joshi, Amit, Abi, en nog een aantal anderen weer te zien. Ik kwam eigenlijk op het juiste moment, tijdens Diwali, één van de grootste festivals in India. Diwali is vooral een familie aangelegenheid, een tijd waarin mensen die ver weg wonen naar huis komen, oude vrienden elkaar opzoeken. Vrij toepasselijk dus. Het ging gepaard met veel (en goed) eten, gezelligheid, en vuurwerk, onophoudelijk vuurwerk, vier dagen en nachten lang.

Pushkar was een ander verhaal. Ik kwam hier in eerste instantie voor wat je misschien het beste een kamelenbeurs kunt noemen. Honderden, waarschijnlijk duizenden, kamelen worden hier jaarlijks verhandeld, een potentieel spectaculair schouwspel. Tegelijkertijd wordt er een soort kermis georganiseerd, en aan het eind van de tweewekelijkse periode stroomt het kleine woestijndorp ook nog eens vol met duizenden pelgrims, die een duik willen nemen in het heilige water van een groot meer.

Vanaf dag één schoot dit alles me in het verkeerde keelgat. Het klonk mooi op papier, of lezend vanaf een scherm. De realiteit (of tenminste zoals ik het aanvoelde) neigde meer naar een soort circus, waarin iedere buitenlander een object van vermaak werd, of een manier om snel geld te verdienen. Rondom de kamelen wemelde het van de toeristen, allemaal met grote camera's en lenzen. Het leek soms wel of er voor iedere foto die gemaakt werd geld gevraagd werd, maar dat is waarschijnlijk te kort door de bocht. Nabij het kermis gedeelte, en in de kleine straten van Pushkar, kwamen er steeds mensen op je af die iets wilden. Winkeleigenaren, spirituele figuren, allerlei soorten oplichters, en steeds meer Indiase toeristen die op de foto wilden. Misschien was ik gewoon niet in de goede stemming, en waarschijnlijk hebben heel veel mensen hier de tijd van hun leven, voor mij was dit gewoon een voorbeeld van 'being in the wrong place at the wrong time'. Vandaar dat ik doorreisde naar Mumbai.

Of ik nu blij ben hier te zijn, dat is lastig te zeggen. Het is in ieder geval wel een stad waar ik naar uitkeek, en dus moet ik de voedselvergiftiging maar op de koop toenemen, en zien als een kleine kink in de kabel. Van de 'grootse plannen' die ik had, zal waarschijnlijk niet veel komen (naast de 'gebruikelijke' plekken, hoopte ik ook contact te leggen met fabriekseigenaren, een sloppenwijk te bezoeken, de overslaghaven te filmen, een vuilnisbelt, etc). Lastig, als zelfs een trap oplopen moeite kost. Maar het is in ieder geval een interessante, bruisende metropool, met duizend en één gezichten, waar je een miljoen verhalen zou kunnen maken. Wie weet, ooit in de toekomst, met iets meer tijd dan dit keer.

Hopelijk tot een volgend, iets uitbundiger verslag.